Ruim 20 jaar ben ik werkzaam in de gezondheidszorg. Aanvankelijk als algemeen arts, later in opleiding tot gynaecoloog en nu sinds 12 jaar als gynaecoloog in drie verschillende ziekenhuizen. Ik heb de ziekenhuiszorg zien veranderen. Op dit moment wordt de patiënt gezien als een cliënt, de klant van een bedrijf. De zorg wordt aangeboden op een markt van vraag en aanbod waarbij de PR en uitstraling van het bedrijf (lees: ziekenhuis) minstens zo belangrijk zijn als de kwaliteit van zorg.
De marktwerking in de zorg is ontwikkeld om de kosten in de hand te houden en de kwaliteit van zorg te verbeteren. Of dit lukt, zal de komende jaren duidelijk worden. Ik heb het bange vermoeden dat aantal zaken een negatief effect hebben op onze gezondheidszorg.
- Concurrentie gaat samenwerking tegen.Marktwerking houdt per definitie concurrentie in. Concurrentie tussen de ziekenhuizen maar ook concurrentie tussen huisarts en specialist. Concurrentie moet leiden tot lagere kosten maar gaat samenwerking tegen. Terwijl juist de zorg samenwerking hard nodig heeft. Samenwerking om medische vooruitgang te boeken, samenwerking om de kosten te drukken.
- Tweedeling in de zorg. Een markt heeft geen belang bij solidariteit. Introductie van marktwerking zal de kans op tweedeling tussen rijk en arm vergroten. Meer betalen betekent in de nabije toekomst voorrang op anderen en mogelijk betere zorg.
- Verminderde kwaliteit van zorg Een markt heeft het meest een belang voor de korte termijn. Het ontbreken van een belang op de lange termijn is een bedreiging voor de kwaliteit van zorg. Preventie, bij uitstek het onderdeel van de zorg dat zich richt op de lange termijn, zal minder aandacht krijgen. Het marktprincipe betekent ook zoveel mogelijk zorg leveren tegen een zo laag mogelijke prijs. Het ligt dan ook voor de hand, dat er beknibbeld zal gaan worden op investeringen in kwaliteit, scholing en arbeidsomstandigheden van het personeel.
- De zorg wordt duurder.Marktwerking werkt ‘consumptie van zorg” in de hand. Er zal vraag komen naar lucratieve zorg en bovendien leidt het toestaan van een winstoogmerk ertoe dat de verdwijnt in de portemonnee van aandeelhouders.
- Beperking van de keuzevrijheid voor de patiënt.Concurrentie heeft veel nadelen voor zorgaanbieders waardoor de tendens tot marktconcentratie (fusies) versneld doorzetten. Dit zal leiden tot minder keuzevrijheid voor patiënten. Zorgverzekeraars hebben geen contracteerplicht meer met zorgaanbieders. Het gevolg is dat zorgverzekeraars niet meer met ieder ziekenhuis, specialist, verpleeghuis of huisarts in zee hoeven te gaan. Daarmee gaat de zorgverzekeraar voor de patiënt de keuze van zorgaanbieder bepalen. Slechts tegen betaling van de meerkosten kan de patiënt zich wenden tot niet gecontracteerde hulpverleners.
Marktwerking biedt zorgaanbieders ook kansen. Ondernemende inventieve hulpverleners kunnen al hun talent en creatief vermogen aanwenden om zoveel mogelijk “hulp te verlenen”.
De vraag is of dit het doel van overheid en zorgverzekeraars is.
